5 min read

Linux Kernel 6.11 çıktı

Linux Kernel 6.11 çıktı

Birkaç gün evvel Linux kernelin yeni kararlı sürümü, 6.11 duyuruldu. AMD, Intel gibi donanım devleri yeni çıkacak ürünleri için Linux desteğini güçlendiren yamalarla birlikte güncel donanımlar için de performans, güvenlik ve özellik yamaları da bu güncelleme notları arasında.

AMD iyileştirmeleri​

Yeni kernel güncellemesi AMD P-State sürücüsüne AMD Core Performance Boost kontrolü ekliyor. Bu sayede turbo ve boost frekans, çekirdek özelinde performans yönetimine olanak tanıyor. Yeni power-profiles-daemon güncellemesi de halihazırda bu özelliği destekleyecek gibi duruyor.

AMD P-State sürücüsündeki bir diğer yenilik de AMD Fast CPPC. Bu güç verimliliği özelliği yeni Ryzen (Zen 4) mobil işlemciler için ve işlemlere bağlı olarak aynı güç seviyelerinde %2-6 arasında daha iyi performans sağlayacak gibi duruyor. AMD Fast CPPC nedir diyecek olursanız, AMD Fast CPPC (Collaborative Processor Performance Control), işlemcinizin performansını mevcut iş yüklerine göre dinamik olarak ayarlayan bir teknoloji. Zen4 mimarisinin bir getirisi olan bu özellik, CPU frekansını gerçek zamanlı olarak ölçekleyerek performans ve enerji verimliliği arasında denge kurar. Bu sayede sisteminiz, yoğun işlemlerde daha hızlı çalışırken hafif görevlerde güç tasarrufu sağlıyor.

AES-GCM şifreleme öncekine göre biçimde yeni AMD(aynı zamanda Intel) işlemcilerde %160 daha hızlı.

RDNA4 Grafik Desteği: Çekirdek artık AMD'nin yakında çıkacak olan RDNA4 grafik mimarisi için temel destek içeriyor. Bu erken entegrasyon, gelecekteki AMD GPU sürümleri için iyi bir işaret ve Linux kullanıcılarının ilk gün desteğine sahip olmasını sağlayacak.

SEV-SNP şifreli misafir makineler için de KVM desteği getirildi.

Intel iyileştirmeleri​

Linux 6.11 çekirdeğinde Intel’in yeni Lunar Lake cihazlarına yönelik birkaç ilginç değişiklik bulunuyor. Bu sürümle birlikte, bu işlemciler için performans izleme birimi (PMU) desteği eklenmiş durumda.

Ayrıca, Intel işlemcilerde performans limiti nedenlerini raporlama artık kullanıcı alanında destekleniyor. Bu özellik, CPU çekirdeklerinin beklenenden düşük performans göstermesinin nedenlerini ortaya koyuyor ve DebugFS üzerinden erişilebilir hale geldi. Şu an için Linux uygulamaları bu verileri sorgulamıyor olması muhtemel ama çekirdek bu desteği sunduğuna göre yakında bir uygulamanın bunu kullanacaktır.

Başka bir önemli değişiklik, Sub-NUMA clustering desteği. Linux 6.11 ile Intel sunucuları, Resource Director Technology (RDT) etkin olsa bile NUMA iş yüklerinde daha yüksek performans elde edebiliyor. Önceki sürümlerde bu iki teknoloji arasında bir uyumsuzluk mevcuttu.

Son olarak, yapay zeka desteği. Linux 6.11, Meteor Lake ve daha yeni yonga setlerindeki Intel NPUs (Neural Processing Unit) için geliştirilmiş destek sunuyor. Çekirdeğe eklenen iVPU hızlandırıcı sürücüsü, donanım zamanlayıcısını ve profil oluşturma desteğini içeriyor.

ARM ve RISC-V geliştirmeleri​

RISC-V mimarisi için Linux 6.11 ile birlikte önemli geliştirmeler geliyor. Artık fiziksel bellek ve sanal makinelerde bellek hot plug desteği sağlanıyor. Bu özellik, bellek eklemeyi ve çıkarmayı daha esnek hale getiriyor.

ARM64 tarafında, Linus Torvalds’ın yeni ARM64 sisteminde karşılaştığı birkaç sorunun düzeltilmesiyle, artık sıkıştırılmış çekirdek imajları sadece oluşturulmakla kalmayıp kurulabiliyor. Ayrıca, ACPI sistemlerinde CPU hotplug desteği de eklenmiş durumda. Bu, PSCI kullanarak çekirdek seviyesinde CPU’ların online/offline duruma getirilebilmesini sağlıyor.

RISC-V cephesinde ise bellek hot plug dışında birçok yenilik var. NUMA desteği, STACKLEAK güvenlik desteği, ACPI tabanlı sistemlerde önbellek bilgisi ve konsol çıktısı gibi geliştirmeler bu sürümle birlikte geliyor. Ayrıca, yeni ISA uzantıları da çekirdeğe eklenmiş durumda.

Son olarak, Linux 6.11, ARM tabanlı dizüstü bilgisayarlar için de daha geniş destek sunuyor.

Linux 6.11’de Yeni Donanım Destekleri: ARM, Chromebook ve Grafik Tabletler​

Linux 6.11, 2019 Lenovo Yoga C630 WOS (Snapdragon 850 SoC kullanan bir Windows on ARM dizüstü bilgisayarı) için yeni bir gömülü denetleyici sürücüsü getiriyor. Bu sürücü, batarya ve güç kaynağı bilgileri gibi verileri destekliyor.

ARM desteğiyle ilgili diğer gelişmeler arasında, Snapdragon X1 Elite işlemcili iki dizüstü bilgisayara (ASUS VivoBook S 15 ve Lenovo Slim 7x) destek eklenmesi bulunuyor. Ancak, bu cihazlardaki bazı kritik donanım özellikleri (USB portları gibi) henüz tam olarak desteklenmiyor.
Lenovo ThinkPad X13s için, M8008 kamera PMIC cihaz ağacına eklendiği için webcam artık güvenilir bir şekilde çalışacak.

Bir diğer büyük güncelleme Chromebook'ların desteğini iyileştirmeyi hedefliyor. MediaTek tabanlı HP Chromebook X360 13 ve Acer Chromebook 311’e destek eklenmiş durumda. Ayrıca, Chrome OS cihazları için iki yeni sürücü de bu sürümde yer alıyor:

  • cros_ec_hwmon sürücüsü, yeni Chromebook modellerinde fan hızı ve sıcaklık bilgilerini ChromeOS Embedded Controller (CrOS EC) üzerinden gösteriyor.
  • cros_charge-control sürücüsü, yine CrOS EC üzerinden şarj eşiği ayarlamayı destekliyor. Linux dağıtımınız şarj eşiği ayarlama imkanı sunuyorsa, bu artık Chromebook ve Framework 13 dizüstü bilgisayarlar için de çalışacak.

Framework 13 kullanıcıları ayrıca, Linux 6.11’de yeni bir ChromeOS EC LED sürücüsü sayesinde çok renkli LED’leri çeşitli olaylara göre ayarlayabilecekler.
Diğer donanım destekleri arasında, Dell sistemlerinde fan kontrolü, Raspberry Pi kameraları, Realtek RTL8192DU USB Wi-Fi adaptörleri ve Thrustmaster TCA Yoke Boeing joystick yer alıyor.
Huion Inspiroy 2S, Dial 2, ve XP-PEN Deco Mini 4 gibi uygun fiyatlı grafik tabletler artık Linux 6.11’de kutudan çıktığı gibi çalışıyor. Bu, Krita ve Blender gibi yazılımların kullanıcıları için harika bir gelişme.

Linux 6.11 ile yeni BSOD geliyor!​

linux-6-11-panic-screen.png

Hem eğlenceli hem de bilgilendirici bir yenilikle, Linux artık kendi versiyonu olan Blue Screen of Death (BSOD) ekranına sahip! Çok nadiren ortaya çıkan bu ekran, Linux kritik bir hatayla karşılaştığında gösterilecek. Bu yeni BSOD’ların ilginç bir özelliği de Rust dilinde yazılmış olmaları. genellikle uzun olan kernel panic mesajlarını yönetmesi çok daha kolay olan bir QR koda dönüştürerek sunuyorlar. Bu sayede hata mesajları daha sade ve pratik bir şekilde karşımıza çıkacak.

Linux 6.11’de Diğer Dikkat Çeken Değişiklikler​

Linux 6.11, pek çok çeşitli iyileştirme ve yeni özelliklerle geliyor. Hepsinin detaylarına inmeden basit neler olmuş listeleyelim:

  • Artık meşgul yürütülebilir dosyalara yazma işlemleri engellenmiyor.
  • memory.reclaim için swappiness argüman desteği eklendi.
  • listmount() ve statmount() sistem çağrılarında genişletmeler yapıldı.
  • Rust dilinde yazılmış blok sürücüleri için destek geldi.
  • EXT4 dosya sisteminde, hızlı cihazlar için async direct I/O kullanıldığında yaklaşık %20 performans artışı sağlandı.
  • NVMe ve SCSI sürücülerinde blok alt sistemine atomik yazma işlemi desteği geldi.
  • io_uring subsystem artık bind() ve listen() işlemlerini destekliyor.
  • Btrfs dosya sistemi kurtarma desteği iyileştirildi.
  • Btrfs blok grubu geri kazanımı, kullanılmayan alan sorunlarını daha iyi önleyebiliyor.
  • ntfs3 dosya sistemi, artık "compressed" ve "immutable" dosya özniteliklerini destekliyor.
  • Pidfd dosya sistemi artık ioctl() çağrılarını destekliyor.
  • VMware Hypercall API desteği eklendi.
  • Güç sıralama işlemleri için yeni bir sürücü alt sistemi eklendi.
  • Daha fazla T2 donanımlı MacBook'ta klavye arka aydınlatma artık çalışıyor.
  • ethtool yardımcı programında çeşitli ince ayarlar yapıldı.

Güncellemeleri deneyimlemek için dağıtımınızın paket yöneticisi ile Linux kernelini güncelleyin. Yeni sürümün Ubuntu LTS için 24.04.2 güncellemesi ile gelmesi bekleniyor.

Kaynak: